Japończycy uważają dzieci za jedno z największych swoich "aktywów". Święto Dziecka jest więc dniem, w którym szczególnie podkreśla się potrzebę poszanowania praw dzieci oraz wychowania ich w zdrowiu i szczęściu. Dla dzieci święto to jest również znakomitą okazją do wyrażania swej wdzięczności rodzicom za ich miłość, trud wychowawczy i troskliwą opiekę.
Charakter święta
Kodomo-no Hi jest jednym z pięciu historycznych świąt japońskich (jap. 節句 sekku), związanych z porami roku i magią liczb. Ich tradycja wywodzi się ze starożytnych Chin. Poprzez liczne zmiany na przestrzeni dziejów (dawniej to święto było znane pod nazwą Tango-no Sekku, Tango-no Sechi, Chogo, Tanyo lub Shōbu-no Sekku (jap. 菖蒲の節句 Festiwal Irysów) i stanowiło męski odpowiednik Święta Lalek (Hinamatsuri) – święta bardzo podobnego w swym charakterze, z tym że przeznaczonego dla dziewczynek, a obchodzonego w dniu 3 marca.
W roku 1948 Święto Chłopców (Tango-no Sekku) zostało oficjalnie przemianowane na Święto Dziecka (Kodomo-no Hi) i ustanowione japońskim świętem narodowym.
Jednakże w większości japońskich rodzin święto to nadal jest obchodzone w sposób tradycyjny, czyli jako Święto Chłopców. Uważa się, że w tym dniu rodzice powinni modlić się za zdrowie i dzielność swych męskich potomków. Japoński sposób świętowania codziennych zabiegów o zdrowy i szczęśliwy rozwój chłopców, ma bardzo długą historię i jest wypełniony wieloma szczególnymi zwyczajami oraz właściwą dla nich symboliką.
Każdy, kto ma sposobność podróżować po Japonii w drugiej połowie kwietnia oraz w początkach maja, ma okazję oglądać prawie wszędzie liczne koi-nobori - ogromne proporce, mieniące się żywymi kolorami. Proporce te, przedstawiające kolorowe karpie, są wykonane z papieru lub tkaniny i uformowane w długi, pusty w środku worek (rękaw). Razem z długimi, czerwonymi i białymi wstążkami, symbolizującymi kaskadę wody oraz ze złoconymi wiatraczkami, są przyczepiane linką do bambusowej tyczki i mocowane wysoko na masztach, balkonach lub dachach domów. Dzięki takiej formie i usytuowaniu łatwo napełniają się wiatrem i żwawo powiewają, zdając się pływać w powietrzu ponad szczytami domów.
Dla każdego chłopca w rodzinie powiewa oddzielny proporczyk przedstawiający karpia - największy dla najstarszego, a dla młodszych coraz mniejsze. Karp stał się symbolem Święta Chłopców, ponieważ Japończycy uznają go za rybę o niezwykłej werwie, tak pełną energii i niespożytej siły, że może płynąć pod prąd nawet szybko płynących strumieni i wodospadów. Właśnie ze względu na niezwykłą determinację tej ryby w pokonywaniu przeszkód, reprezentuje ona odwagę i zdolność osiągania wysoko postawionych celów. Karp jest uważany za symbol najbardziej do tego odpowiedni, gdyż jego życiowa postawa może stanowić dla młodych mężczyzn zachętę do pokonywania wszelkich trudności i działań, stanowiąc dla nich przykład ambicji, wytrwałości i sposobu osiągania życiowych sukcesów.
Wierzenia i rytuały
Współczesny sposób obchodzenia Święta Dziecka zachował wiele tradycyjnych rytuałów: oprócz opisanego wcześniej zwyczaju wywieszania na zewnątrz domów proporców koi-nobori, we wnętrzach domów urządza się specjalne wystawy, zwane gogatsu-ningyō, które umieszczane są w pokojach gościnnych lub w specjalnych alkowach, zwanych tokonoma.
Wśród dekoracji gogatsu-ningyō są miniaturowe hełmy, komplety zbroi, miecze, łuki i strzały, jedwabne proporce z herbami rodowymi oraz lalki wojowników. Lalki te przedstawiają postacie wojowników znanych z historii i legend: Kintarō – chłopca o postawie Herkulesa, który - gdy dorósł - stał się generałem; Shoki – starożytnego chińskiego generała, którego uważano za postać chroniącą ludzi od diabłów; Momotarō – japońskiego odpowiednika Dawida, który pokonał japońskiego Goliata.
W dniu Święta Chłopców dziewczynki są gośćmi swoich braci, podobnie jak chłopcy są gośćmi swych sióstr w dniu 3 marca, z okazji Święta Dziewczynek (Hinamatsuri). Rodzice dostarczają w tym dniu dzieciom tradycyjnych przysmaków, takich jak chimaki (słodkie ryżowe kluski owijane liśćmi bambusa), sasa-dango czy kashiwa-mochi (różne rodzaje ryżowych ciasteczek nadziewanych słodką czerwoną pastą fasolową i owijane liśćmi dębowymi).
Z japońskim Świętem Chłopców związany jest japońska roślina o nazwie shōbu, której długi wąski liść i długość ok. 80 cm przypominają kształtem japoński miecz nihon-tō. Jej obecność jest podkreślana w obchodach święta Tango-no Sekku, ponieważ brzmienie słowa shōbu (zapisywanego odmiennymi znakami kanji), oznacza również dążenie do osiągnięcia sukcesu, współzawodnictwo, walkę, a także militaryzm. Taka "gra słów" jest możliwa ze względu na homofoniczność języka japońskiego. Jednocześnie jest ona źródłem, lubianego przez Japończyków, przenoszenia znaczeń.
W dniu 5 maja Japończycy wrzucają liście i korzenie tataraku (shōbu) (czasem także piołunu) do gorącej wody, ciesząc się pachnącą, relaksującą kąpielą (shōbu-yu). Istnieje tradycyjne przekonanie, że dzięki zawartym w tej roślinie substancjom (m.in. olejki), jest ona skutecznym środkiem profilaktycznym przeciwko wielu chorobom. Wiele japońskich łaźni publicznych - szczególnie w tych rejonach, gdzie ludzie w mniejszym stopniu zostali skażeni zachodnimi wpływami i zachowali zwyczaj brania rano gorących kąpieli - otwiera swoje termy już wczesnym rankiem w dniach 4 i 5 maja.
Pokrojone w plastry kłącza tej rośliny i zalane sake to napój alkolowy zwany: shōbu-sake, shōbu-zake lub ayame-zake. Napój taki był ponoć szczególnie lubiany przez dawnych samurajów.
W dawnych czasach wierzono również, że liście shōbu posiadają magiczną moc gaszenia ognia. Z tej przyczyny do dziś jeszcze, w dniu 5 maja, szczególnie na terenach wiejskich, ludność przestrzega zwyczaju kładzenia ich na okapach dachów swoich domów, traktując je jako talizman zabezpieczający dom przed wybuchem pożaru lub nawiedzaniem go przez złe duchy.
flagi koinobori |